"Παραδοσιακά Αποκριάτικα Σεργιάνια"-Ένας νέος θεσμός της ΔΗΚΕΠΑ που ενθουσίασε!

Η παραδοσιακή Αποκριά με τις μπούλες και τους μουντζούρηδες, τα “πιπεράτα” τραγούδια με τα υπονοούμενα, τις προβιές και τα κουδούνια στο λαιμό, είχε την τιμητική της το απόγευμα της Παρασκευής 8 Μαρτίου στην πλατεία Αγίας Λαύρας, όπου η Δημοτική Κοινωφελής Επιχείρηση Αιγιαλείας, με τη συμμετοχή 6 χορευτικών ομίλων από όλη την Αιγιάλεια, έστησε ένα γνήσιο αποκριάτικο ελληνικό γλέντι υπό τον τίτλο “Παραδοσιακά Αποκριάτικα Σεργιάνια”.

Χοροί, δρώμενα και έθιμα, στο σύνολό τους σκωπτικά και εύθυμα, ζωντάνεψαν το κέντρο του Αιγίου με τρόπο πολύ διαφορετικό από του “δυτικού” που είθισται να υιοθετούμε την περίοδο του καρναβαλιού.

Συμμετείχαν χορευτές και δάσκαλοι από τον Χορευτικό Όμιλο Αιγίου, τον Χορευτικό Όμιλο Τεμένης, τον Χορευτικό Όμιλο Καμαρών “Αρχαίες Ρύπες”, το Χορευτικό Εργαστήρι Αιγίου, τον Χορευτικό Όμιλο “Αχαιοί”και την Πανηπειρωτική Αδελφότητα Αιγιαλείας.

Με σειρά εμφάνισης, παρουσιάστηκαν οι εξής χοροί και αναβίωσαν τα εξής έθιμα:


ΧΟΡΕΥΤΙΚΟΣ ΟΜΙΛΟΣ ΑΙΓΙΟΥ

Έντεκα
Ελεύθερος – σκόρπιος Αποκριάτικος Μακεδονικός χορός, γνωστός και ως Κοζανίτικος με το τραγούδι ”Τι ήθελα και σ` αγαπούσα…”.   Η ελεύθερη φόρμα του δίνει θαυμάσιες ευκαιρίες για αυτοσχεδιασμούς.
Καβοντορίτικος
Χορός Αποκριάτικος της Εύβοιας. Συνδυαζόταν με περιπαικτικά στιχάκια αυτοσχέδια, πολλή οινοποσία και ξέφρενο χορό.
Λουλουβίκος  
Ανδρικός χορός από τα Μέγαρα. Αποκριάτικος χορός με έντονα στοιχεία αυτοσχεδιασμού στην αλλαγή της μουσικής, με καθίσματα και στροφές που κατέληγαν σε πτώσεις με επακόλουθο, πειράγματα από τους γύρω.
Χορός της σκούπας
Εύθυμος – σκωπτικός χορός, που έχει πια ξεχαστεί. Δημοφιλής στους βοσκούς και τους ξωτάρηδες. Οι άνδρες είναι περισσότεροι από τις ντάμες. Ο “άτυχος” χορεύει με την σκούπα. Στην αλλαγή όλοι τρέχουν να αλλάξουν ντάμα και όποιος μείνει χωρίς ντάμα χορεύει με την σκούπα!
Ρουγκατσάρης
Χορεύεται τις Αποκριές στην περιοχή Φαρσάλων στο Πεδινό Καρδίτσας και σε άλλες Θεσσαλικές περιοχές. Χαρακτηριστικό ήταν το ντύσιμο με προβιές και τα πολλά κουδούνια στο λαιμό.

ΧΟΡΕΥΤΙΚΟΣ ΟΜΙΛΟΣ ΤΕΜΕΝΗΣ

Να'μουν νύχτα στο γιαλό
Η ασυναρτησία και η έλλειψη νοήματος σε μια εξαίσια ηχητική σχέση με νοούμενα και υπονοούμενα, εξυπηρετεί αριστοτεχνικά το γονιμικό σκοπό της Αποκριάς και δημιουργεί το απαραίτητο σεξουαλικό κλίμα, με την προφορά και μόνο των γενετήσιων λέξεων (να-μου-νι, να-να-ψο-λι κλπ.) με τη μορφή επωδού.
Κουκιά
Το βέβηλο και το άσεμνο είναι μια πτυχή του λαϊκού μας πολιτισμού που ελάχιστα έχει ανιχνευτεί και μελετηθεί, μια που “επί δεκαετίες, ίσως και αιώνες – όπως παρατηρεί ο καθηγητής Μ.Μερακλής – η υποκριτικά επίπεδη αστική ηθική” και η σεμνοτυφία των διανοούμενων συλλογέων την αποσιώπησε και την αγνόησε, παραποιώντας την αλήθεια κάποιων συγκεκριμένων πολιτισμικών φαινομένων. Στα «κουκιά» επιχειρείται μια απλουστευμένη και ανώδυνη ανατροπή του καθωσπρεπισμού αυτού, μέσα από μιμητικές κωμικές κινήσεις του χορού σε συσχετισμό με γεωργικές εργασίες.
Λιβανατέϊκο Καγκέλι
Παραδοσιακό τραγούδι που χορεύεται σε ολόκληρη την Πελοπόννησο σαν συνηθισμένο καγκέλι, είναι κατά κάποιους μελετητές αρβανίτικης προέλευσης, συνοδεύοντας κυρίως αποκριάτικες εκδηλώσεις.

ΧΟΡΕΥΤΙΚΟΣ ΟΜΙΛΟΣ ΚΑΜΑΡΩΝ «ΟΙ ΑΡΧΑΙΕΣ ΡΥΠΕΣ»

Τα παιδιά του Χορευτικού Ομίλου Καμαρών ήρθαν με «μασκαραλίτικα» τραγούδια να μας δείξουν αν, γάμος είναι «σήκω εσύ να κάτσω εγώ;» ή «κουβάλα εσύ να ντερλικώνω εγώ;» ή μήπως «του γάμου το σμίξιμο φέρνει και το μπήξιμο;» Ας δούμε λοιπόν πως…

Πέντε ποντικοί και δεκαοχτώ νυφίτσες αποφάσισαν να κάμουν γάμο,
γάμο μ’ ένα σπυρί σιτάρι, στης ψείρας το τομάρι,
στου βελονιού την τρούπα, στου ψύλλου μου την κούπα…
και βγήκαν οι γαμπροί σαν τα γίδια στο μαντρί
και να σου οι νυφάδες σαν ξεγκίκλωτες φοράδες.
Κι έτσι επροξενέψανε τον έρμο Χαραλάμπη…
και του δώσαν την ευχή τους, μέσα από το βρακί τους…

Τραγούδι: Ο Χαραλάμπης & χορός
Αλλά… «Γάμος χωρίς παπά; χέστονε»
Κι έτσι παντρεύτηκε, τούτο το δίσεχτο καιρό. Μα εμείς του ‘χαμε πει:
χοντρή γυναίκα να μην πάρει που ‘ναι βουτσί του ταβερνιάρη,
ούτε λιγνή να πάρει,
που ναι καλάμι μες την άμμο το φυσάς και πέφτει χάμω,
μόν’ να πάρει μελαχρινή και νόστιμη, να χει και μαύρα μάτια.
Αυτούνη άντρα θέλει κάθε βράδυ κι ας μην έχει ο λύχνος λάδι…  
-Ουρέ ιμείς, ψουμί τυρί διν έχουμι, βαρβάτο  . . .(μνι) . .  γυρεύουμι;    

Τραγούδι: Στης ακρίβειας τον καιρό & χορός
Ετούτη η γυναίκα όπου περπατεί, ουρά και πισινά κουνεί.
Και δώσ’ του συνέχεια να σκούζει:  
-«Άντρα μου για να γκαστρωθώ δε μ’ ωφελούν τα βότανα».
Κι οι φιλενάδες από κοντά… Άναβε και η Μαρία κι είχε μιαν ανησυχία,
άναβε κι η Παναγιώτα και κακάριζε σαν κότα.  
Κι η γυναίκα η κουνίστρα θυμόταν την κουβέντα της μπάμπως της: «κεράτωσε τον άντρα σου και μάγια μην του κάνεις»
Κι έτσι αυτή αποφάσισε:  
«ο άντρας μου είναι κερατάς κι εγώ καλή γυναίκα».

Τραγούδι: Ο κακοπαντρεμένος & χορός

ΧΟΡΕΥΤΙΚΟ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙ ΑΙΓΙΟΥ

Το έθιμο του “ΚΑΠΕΤΑΝΙΟΥ”
Τις μεγάλες Απόκριες “ξεντροπιάζονται οι γυναίκες και κουζουλαίνονται οι γριές”… Ο ελληνικός λαός υποδέχεται αυτή την περίοδο με τραγούδια και χορούς όπου συνυπάρχουν με μοναδικό τρόπο η χαρά του γλεντιού με τη θλίψη του θανάτου κι ο ερχομός της άνοιξης με το τέλος του χειμώνα.
Το Χορευτικό Εργαστήρι Αιγίου θα μας παρουσιάσει το έθιμο του Καπετάνιου που τηρείται ευλαβικά έως και σήμερα στην Αιγιάλη της Αμοργού. Τα παλιά τα χρόνια την επιλογή του Καπετάνιου την έκανε ο παπάς του χωριού ,ο οποίος έριχνε ψηλά στον αέρα τον “γιλεό” και αυτός που τον έπιανε γινόταν Καπετάνιος.
Ο νέος ντύνεται με την βοήθεια των φίλων του, φορώντας την παραδοσιακή φορεσιά του. Αυτός που επιλέγεται να γίνει Καπετάνιος μπορεί να φανερώσει τον πραγματικό του έρωτα ή να προδώσει την κρυφή του αγάπη…..
«Δεν έχει πιο βαρύ καημό,
 σεβντάς που δεν τελειώνει
σαν την αγάπη την κρυφή που δεν ξεφανερώνει» …
Ο συνοδός φύλακας και αρχηγός της πομπής είναι ο Μπαϊρακτάρης ο οποίος κρατά ένα κοντάρι το ‘μπαϊράκι’ που στην κορφή του καρφώνουν ένα μπακαλιάρο ,ένα καρβέλι ψωμί και ένα μικρό κομμάτι τυρί. Το τυρί συμβολίζει την Τυρινή, ο μπακαλιάρος και το ψωμί την έναρξη της Σαρακοστής.
«Γλεντάτε να γλεντήσουμε τα τρυφερά μας νιάτα
γιατί θε να’ρθει ο καιρός να μας σκεπάσει η πλάκα.
Δώστε του παιδιά κι ας πάει τουτ’ η γης θε να μας φάει»
Και με τον Αποκριάτικο σκοπό χορεύει ο Καπετάνιος τον πρώτο χορό στην πλατεία με τους φίλους του.

Οι κοπελιές περιμένουν καρτερικά να τελειώσει ο χορός. Η επιλογή της Καπετάνισσας γίνεται από τον Καπετάνιο πετώντας της το μαντήλι.
Ήρθαν οι Απόκριες ήρθαν και Τυρινάδες
ήρθε κι Αγιά Σαρακοστή με τις επτά εβδομάδες.

ΧΟΡΕΥΤΙΚΟΣ ΟΜΙΛΟΣ ΑΧΑΙΟΙ

ΓΕΡΑΣΑ ΚΑΙ ΔΕΝ ΜΠΟΡΩ
Χαρακτηριστικός αποκριάτικος καλαματιανός συνοδεύει το ομώνυμο τραγούδι, στα πλαίσια της περιγραφής με γκροτέσκο τρόπο των ανθρώπινων αδυναμιών, της ερωτικής ζήλιας, της ανεξέλεγκτης σεξουαλικότητας που παρήλθε, σε ηλικίες όπου αυτή θεωρείται μεμπτή αλλά αντιμετωπίζεται συνάμα με συγκατάβαση και συμπάθεια.

ΠΩΣ ΤΟ ΤΡΙΒΟΥΝ ΤΟ ΠΙΠΕΡΙ
Από τους πλέον γνωστούς αποκριάτικους χορούς. Με τις μιμητικές κινήσεις που εκτελεί, συνδυάζοντας το μαγικό με το κωμικό στοιχείο που απαιτεί η περίσταση, προκαλεί άφθονο γέλιο και κέφι.

ΓΑΪΤΑΝΑΚΙ (“ΑΧΑΙΟΙ” ΜΑΖΙ ΜΕ ΤΗΝ “ΠΑΝΗΠΕΙΡΩΤΙΚΗ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑ”)
Από τα λίγα έθιμα που διατηρούνται αυτούσια στις μέρες μας. Το γαϊτανάκι πέρασε στην Ελλάδα από πρόσφυγες του Πόντου και της Μικράς Ασίας  και έδεσε απόλυτα με άλλα τοπικά έθιμα, αφού η δεξιοτεχνία των χορευτών αλλά και ο ιδιαίτερος του χαρακτήρας, δεν αφήνουν κανέναν αδιάφορο. Δεκατρία άτομα στήνουν τον χορό. Ο ένας κρατά το στύλο στο κέντρο, από τον οποίο κρέμονται 12 χρωματιστές κορδέλες, τα γαϊτάνια. Οι υπόλοιποι χορεύοντας πλέκουν τις κορδέλες. Πιθανόν ο κυκλικός αυτός χορός να υποδηλώνει τον κύκλο της ζωής, από τον χειμώνα στην άνοιξη, από την χαρά στη λύπη, από την ζωή στον θάνατο.

ΠΑΝΗΠΕΙΡΩΤΙΚΗ ΑΔΕΛΦΟΤΗΤΑ ΑΙΓΙΑΛΕΙΑΣ

Το “ΧΑΣΚΟ”  ή ΧΑΨΑ
Το χάσκο χαρακτηρίζει την Σαρακοστιανή επιταγή που λέει: “Με αβγό κλείνει το στόμα το βράδυ της Αποκριάς και με αβγό πάλι ανοίγει το βράδυ της Ανάστασης”. Ένα αβγό βρασμένο, βουτηγμένο στη γιαούρτη, δεμένο σε κλωστή και αιωρούμενο, ενώ οι συμμετέχοντες προσπαθούν να το πιάσουν με το στόμα. Όποιος το κατορθώσει θεωρείται ο τυχερός της υπόλοιπης χρονιάς.

Ο ΓΑΝΩΤΖΗΣ ή ΓΑΝΩΜΑΤΗΣ
Ο γανωτζής, ο τεχνίτης που επικάλυπτε τα χάλκινα σκεύη με κασσίτερο. Γύρναγε από χωριό σε χωριό, μεταφέροντας σε ένα σάκο όλο του το εργαστήριο και καλούσε τις κυράδες να έρθουν να «γανώσουν τ’αγγεία τους». Δεν έλειπαν βέβαια τα γλυκοκοιτάγματα και τα πειράγματα προς τις νεαρές κοπέλες, ενώ φυσικά αγνοούσε τις γηραιότερες .

Ο ΧΟΡΟΣ ΤΗΣ ΝΥΦΗΣ
Η νύφη στην Ήπειρο είχε τον τελευταίο λόγο για τον ποιον άντρα θα πάρει. Αυτό το αποφάσιζε αποκλειστικά ο πατέρας της. Έτσι, όταν ερχόταν η ώρα του γάμου, έψαχνε μια αφορμή για να τον σταματήσει. Πάνω στον χορό λοιπόν συχνά λιποθυμούσε, μήπως και το “μαρτύριό” της πάρει τέλος, ασκόπως όμως καθώς ο γάμος είχε αποφασιστεί...

***

Την παρουσίαση της εκδήλωσης ανέλαβε ο Γιάννης Καυκάς, από τη Θεατρική Ομάδα Αποφοίτων 1ου Λυκείου Αιγίου, τον οποίο η ΔΗΚΕΠΑ ευχαριστεί θερμά για την εθελοντική του παρουσία.

Με δηλώσεις της, η πρόεδρος της Δημοτικής Κοινωφελούς Επιχείρησης Αιγιαλείας κα Βασιλική Ψυχράμη, αναφέρει: “Με μεγάλη χαρά διαπιστώσαμε πως τα Παραδοσιακά Αποκριάτικα Σεργιάνια  ήταν μια πρωτοβουλία που άρεσε ιδιαίτερα στον κόσμο που τα παρακολούθησε και διασκέδασε με δρώμενα για πολλούς ξεχασμένα μα που χαρακτηρίζουν τη γνήσια ελληνική Αποκριά. Ευελπιστούμε να καθιερώσουμε τη διοργάνωση ως θεσμό μια και τόσο οι διοργανωτές όσο και οι θεατές αγκάλιασαν με θέρμη αυτή την προσπάθεια, ενώ στόχος μας είναι να κάνουμε νέα βήματα στον πολιτισμό, με γνώμονα τη συνεργασία και τη σύμπραξη ΔΗΚΕΠΑ και των πολιτιστικών φορέων του τόπου” κατέληξε.

Σημειώνεται πως κατά τη διάρκεια της γιορτής, προσφέρθηκαν κρασί και διάφορα κεράσματα από χορευτές των ομίλων. Χορηγοί της εκδήλωσης ήταν οι εταιρείες: “Κατεψυγμένα Καλλιμάνης”, “Αρτοποιεία-Catering Κουτρόπουλος” και “Delicatessen Τασία Γκραικιώτου”.